Raad van toezicht Expertisecentrum Euthanasie: ‘Het gaat altijd om wezenlijke vragen’.

In de grote vergaderzaal van het Haagse kantoor van het expertisecentrum schuiven Schreuder (74) en Grezel (56) aan. De eerste heeft tijdens een drie uur durende treinreis “lekker gewerkt aan andere toezichtklussen”. De tweede komt net van het ministerie van VWS gefietst – ze werkt daar als programmadirecteur – en wrijft haar handen warm. De twee hebben elkaar al eens eerder ontmoet.

Professionele rol

Heeft Schreuder een advies voor zijn opvolgster? “Wees lief voor de organisatie. Of liever ‘warm’. Dat is een beter woord.” Grezel reageert bedachtzaam: “Als ik jouw woorden goed interpreteer bedoel je nabijheid en betrokkenheid, waarbij je als voorzitter een professionele rol hebt en je niettemin verbonden voelt met de organisatie en het doel ervan.” Schreuder complimenteert haar met de nuancering. “Mijn advies komt voort uit mijn ervaring in de zorg waar toezichthouders soms op grote afstand opereren. En dan mis ik de sympathie voor de bestuurder en de mensen die er werken. Bij Expertisecentrum Euthanasie werken allemaal artsen en verpleegkundigen die met heel moeilijke vragen te maken hebben en met cliënten die ernstig lijden. Dat vraagt warmte. Medeleven. En tegelijkertijd heb je als toezichthouders natuurlijk je eigen rol.”

Belangrijke factor

Oud-voorzitter, voormalig psychiater en zorgbestuurder Schreuder werkte vanaf 2014 voor het expertisecentrum. Eerst als lid van de adviesraad, daarna kort als bestuurder en toen als voorzitter van de raad van toezicht. “Ik heb een bijdrage kunnen leveren aan een duidelijkere rolverdeling. Niet alleen bij het expertisecentrum, maar ook bij de stichting Vrienden van Expertisecentrum Euthanasie. Beide clubs waren bestuurlijk nauw verweven. Dat zit nu beter en onafhankelijker in elkaar.”

Grezel is pas sinds kort aan de organisatie verbonden, maar heeft affiniteit met het onderwerp euthanasie. “Ik werkte voorheen als raadadviseur op het ministerie van Justitie en had de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (WTL) in mijn portefeuille. Later ben ik ook voorzitter geweest van de Regionale Toetsingscommissie Euthanasie (RTE) in Noord-Nederland. Het expertisecentrum had altijd al mijn belangstelling, want het centrum is een heel belangrijke factor in het euthanasiedebat.” Schreuder is in zijn nopjes met zijn opvolgster. “Technische zaken over governance kent Charlotte als geen ander, daar heb ik het volste vertrouwen in.” Hij is ook blij dat de raad van toezicht verjongt door de komst van Grezel.

Wezenlijke vragen

Grezel komt nog even terug op de vraag waarom zij solliciteerde op Schreuders’ baan. “Het gaat bij het expertisecentrum altijd om wezenlijke vragen. En dat kenmerkt mij. Ik wil het liefst bezig zijn met zaken die ertoe doen. Als ik dit pand betreed, merk je dat iedereen ontzettend betrokken is bij het werk. Iedereen heeft zich verbonden met het doel van de organisatie. Dat vind ik een heel inspirerende werkomgeving.”

Kunnen die betrokkenheid en verbinding het werk als toezichthouder belemmeren? Volgens Schreuder kan dat soms best lastig zijn. “Je sympathiseert met de missie van de mensen die bij het expertisecentrum werken en je begrijpt de worsteling die medewerkers soms hebben om aan alle zorgvuldigheidseisen te voldoen terwijl zij te maken hebben met ernstig lijdende mensen. Maar tegelijkertijd heb je als toezichthouder je eigen rol en de taak om te controleren of Expertisecentrum Euthanasie doet wat in haar doelstellingen staat en of de bestuurder adequaat haar werk doet.”

Controleren en adviseren

De lijntjes met bestuurder Sonja Kersten zijn kort. Schreuder: “Als er iets belangrijks in de krant staat over euthanasie, bel of mail je al snel eventjes met elkaar.” Daarnaast komen de vijf toezichthouders zes keer per jaar bij elkaar. Dit doen zij niet onbezoldigd, maar voor de helft van wat wettelijk is toegestaan. “We declareren ook geen reiskosten”, zegt Schreuder. “Vooral ook omdat de formele financiering van het expertisecentrum nog niet volledig toereikend is en de Stichting Vrienden van Expertisecentrum Euthanasie moet bijspringen voor innovatie.”

De raad van toezicht controleert en adviseert de bestuurder, en geeft ook feedback en steun zodat de missie en de doelstellingen van het expertisecentrum kunnen worden gerealiseerd. Grezel: “Bij een waardig leven hoort ook een waardig einde van het leven. Iedereen moet in vrijheid hiervoor kunnen kiezen. Ik vind het eervol dat ik mij vanuit mijn nieuwe functie hiervoor sterk mag maken. Het expertisecentrum vervult een belangrijke rol voor mensen met een euthanasieverzoek.”

Inhoudelijk interessant

De toezichthouders spreken vooral met de bestuurder. Regelmatig zijn ze ook aanwezig op studie- en themadagen van het expertisecentrum. “Inhoudelijk interessant, maar ook een mooie manier om andere medewerkers te spreken. De afgelopen jaren heb ik hooguit misschien een of twee studiedagen gemist.” Grezel gaat morgen naar haar eerste, lacht ze. Die studiedag staat in het teken van ‘de stand van zaken bij dementie’. “Ik ga niet alleen om mijzelf te voeden, maar de hele raad van toezicht gaat zich voorstellen. Belangrijk, want dat kan bijdragen in de communicatie.”

Werkgever

Terwijl officemanager Danny zelfgemaakte goulashsoep serveert – Schreuder en Grezel doen niet aan lunchpauzes vanwege drukke agenda’s – praten ze over het contact met de werkvloer. “Mensen belden of mailden ons nooit”, vertelt Schreuder. “Gelukkig niet. Als er wat is, moeten werknemers naar de bestuurder stappen. Als ze dat niet doen en naar ons komen, is er iets goed mis. Dat heb ik hier nog nooit meegemaakt.” Hij vertelt dat hij tijdens de sollicitatieprocedure voor een nieuwe bestuurder natuurlijk wel veel contact met medewerkers had. Grezel vult aan: “Logisch, want als raad van toezicht ben je ook werkgever.”

Ondersteunen en signaleren

Waar legt Grezel een extra accent in haar nieuwe functie? “Iedereen die lijden ervaart en nadenkt over euthanasie kan door het expertisecentrum gevoed worden met kennis en kunde. En dat geldt ook voor eerstelijns dokters die vragen hebben. Het expertisecentrum excelleert in die kennis en kunde. Dat wil ik heel graag ondersteunen in mijn rol als voorzitter van de raad van toezicht. En in die rol heb ik natuurlijk ook een signaalfunctie. Het onderwerp euthanasie bevindt zich niet in een heel rustig maatschappelijk mêlee. Het is aan de organisatie om richting te bepalen, maar ik denk daar graag in mee.”

De volledige raad van toezicht (v.l.n.r.):
Ria van Vliet, Flip Sutorius, Suzanne van de Vathorst, Henk Don en Charlotte Grezel.

Tekst: Marloes Elings © Expertisecentrum Euthanasie. Fotografie: Martijn Beekman